1. Czym jest tzw. warstwa wodonośna?
Podczas, gdy strumienie,
rzeki i jeziora dostarczają widocznych śladów wody na świecie,
dużo wody ziemskiej jest przechowywany pod ziemią, gdzie ludzie nie
mogą jej zobaczyć. Ten
zbiór wód podziemnych nazywa się gruntowymi. Woda
gruntowa zbiera się w warstwach wodonośnych pod ziemią, w
warstwach gdzie woda nasyca wszystkich przestrzenie pomiędzy glebą,
skałą i ziarenkami piasku.
W obszarach z dużą
ilością dostępnej wody, poziom wód gruntowych jest płytki i warstwy wodonośne zazwyczaj znajdują się blisko
powierzchni. Płytkie
wody gruntowe występują również w miejscach, gdzie ziemia jest
niżej, np. w dolinie pod otaczającymi obszarami wyżynnymi.
Głębiej wody gruntowe
są zazwyczaj w miejscach suchych, wyjałowionych, u podnóży gór
oraz na podwyższonych obszarach takich jak wzgórza. W
niektórych regionach występują wysokie spadki wód gruntowych,
gdzie zwierciadło
wody może rosnąć lub spadać z pogodą. Ulewne
deszcze więcej nasycają ziemię i podnoszą lustra wody, a susze
mogą obniżyć poziomy wód gruntowych. Ostatnie lata dobitnie
obrazują niżówki hydrogeologiczne, w zeszłym roku bardzo obrazowo
wyglądała rzeka Wisła odsłaniając najwięcej od kilkudziesięciu
lat swoje koryto.
Opady deszczu, topniejące
śniegi i lody dostarczają wodę, która przecieka w głąb ziemi, na
ogół zapewnia większą część wód podziemnych, która wypełnia
podziemne warstwy wodonośne.
Warstwa wodonośna zaczyna się, gdy woda przedostaje się w dół przez pęknięcia i
puste przestrzenie w warstwach powierzchniowych powyżej lustra wody,
aż osiągnie poziom, gdzie stałe nieprzepuszczalne bloki skalne
spotka na swej drodze. W
niektórych suchych lokalizacjach, woda gruntowa przede wszystkim
składa się starożytnej warstwy wodonośnej z epoki plejstocenu,
kiedy lodowce okryły ziemię.
2. Jaki materiały znajdziemy w warstwie wodonośnej?
Rodzaje skał
znalezionych na danym obszarze wpływają zarówno na poziom wód
gruntowych oraz całkowitą ilość wody w warstwie wodonośnej jaką
może pomieścić. Większość
warstw wodonośnych składa sie materiałów porowatych, które
zawierają duże przestrzenie, gdzie woda może zbierać. Obszary
zawierające jeden rodzaj cząstek osadu tej samej wielkości są
zwykle bardziej porowata niż obszary z mieszaniną różnych osadów
cząstek o różnych wielkościach.
Materiały w warstwie
wodonośnej muszą być przepuszczalne by woda mogła swobodnie
przepływać pomiędzy przestrzeniami. Spękane
skały, żwir, piasek i porowate piaskowce są przepuszczalne, więc
tworzą większość materiału stałego w warstwach wodonośnych.
Lita skała, łupki i
gliny hamują przepływ wody i na ogół nie znajdują się w
warstwach wodonośnych. W
niektórych miejscach, warstwy wodonośna zostaje uwięziona pomiędzy
dwoma warstwami nieprzepuszczalnymi. Woda
wchodzi w ten typ formacji wodonośnej w miejscu, gdzie podłoże
jest przepuszczalna i przepływa poziomo, czasami poprzez
przepuszczalny materiał, który jest otoczony nieprzepuszczalną
skały lub gliny. Ten
rodzaj warstwy wodonośnej jest nazywany Wodą Artezyjską.
3. Zagrożenia dla warstwy wodonośnej
Niektóre firmy nie
posiadające odpowiedniego sprzętu i doświadczenia są w stanie
zanieczyścić podziemne warstwy wodonośne znajdujące się pod
spodem warstwy przepuszczalnej. Stają się one zanieczyszczone, gdy woda
gruntowa/powierzchniowa bezpośrednio wpływa w dół, do warstwy
wodonośnej przez złe odseparowane i zabezpieczone warstwy.
Największe zagrożenia to nieszczelne zbiorniki
paliwa, szamba, pestycydy i herbicydy z gospodarstw, składowiska
substancji chemicznych. To wszystko może zanieczyszczać wody gruntowe, a
w skrajnych sytuacjach głębinowe.
4. Kilka faktów o jakości wody w Polsce
Jakość wody zależna jest od różnych czynników. Największy wpływ na wodę ma działalność przemysłowa człowieka, warunki hydrologiczne oraz wpływy środowiskowe.
W Polsce wody generalnie są mocno zanieczyszczone a najgorsza sytuacja jest na wyżynie śląskiej gdzie wody zostały przede wszystkim zanieczyszczone przez działalność przemysłową człowieka. Duże nieczystości wód są powiązane z kiepską rozbudową oczyszczalni ścieków zarówno komunalnych jak i przemysłowych. W niektórych regionach kraju oczyszczanych jest tylko do 30% ścieków. Jednak zanieczyszczenie wód to nie tylko punktowe nieczystości np. z fabryk, ale również na dużą skalę, ciężkie do zlokalizowania szkodliwe substancje spływające z parkingów, pól, składowisk odpadów, ulic, terenów budowlanych.
Jakość wody klasyfikowana jest w klasach od 1 do 5. Pierwsza klasa to wody najwyższej jakości i czystości biologicznej. Druga klasa to wody o niższej czystości biologicznej, ogólnie oceniane wody tej klasy są jako dobre. Klasa trzecia to wody, które zastosowanie znajdują głównie do nawadniania obszarów rolniczych oraz wykorzystywane w zakładach przemysłowych. Klasa czwarta i piąta są poza normami, są mocno zanieczyszczone, nie nadają się do wykorzystania.
Niestety ponad połowa naszych rzek to wody najniższych klas, fatalnej jakości. Co gorsze stan Polskich rzek nie ulega poprawie. Ma to związek z niskimi nakładami finansowymi jakie są kierowane na inwestycję poprawiające czystość wód w Polsce.
Woda posiada zdolności samo oczyszczające, jednak w stosunku do skali zanieczyszczeń na jakie napotyka są one nie wystarczające.
5. Jak pompować wodę ze studni głębinowej?
Ludzie często pytają, jak dobrze pompować wodę? Nie zawsze mogą zrozumieć, że pompowanie wody ma duży wpływ na otaczający zbiornik wodonośny. W trakcie pompowania studni pobiera się poziom wody, który magazynuje kolumna studzienna.
Po wypompowaniu całej wody ze studni, pompa bezpośrednio pobiera wodę z warstwy wodonośnej, ponieważ w studni lub obudowie nie ma pozostałej wody. Studnia wodna nie tylko wytwarza wodę, ale służy również jako zbiornik podziemny, który przechowuje produkowaną wodę.
Gdy nie ma już kumulacji wody (retencji, zapasu wody), pompa pobiera wodę bezpośrednio z warstwy wodonośnej.
Ważny jest cykliczny przestój aby woda otaczająca kolumnę studzienną wypełniła się, aby nie tylko wymienić potrzebną wodę, ale także naładować wodę z powrotem do normalnego poziomu statycznego.
